مشاهدات رولا خلف در سفرش به ایران: جنبشی که کلیت نظام اسلامی را به چالش کشید

راديو فردا : «چهار روز پس از انتخابات ریاست جمهوری وقتی به ایران رفتم، مثل این بود که وارد کشور دیگری شدهام.»رولا خلف از تحلیلگران خاورمیانه در روزنامه فاینشنال تایمز، بر مبنای مشاهدات خود از سفر اخیرش به ایران، نگاهی دارد به آنچه که او «تغييری بزرگ» در ایران میداند. او در ابتدای مطلب اشاره میکند که در ماه فوریه در سفر به ایران از چند شهر از جمله تهران ، اصفهان و قم دیدن کرده و با گروهی از روحانیون ، مشاوران رئیس جمهور و سیاستمداران متمایل به جناح اصلاح طب دیدار و گفتوگو کرده است.

نویسنده میگوید در ماه فوریه ایران را کشوری با اعتماد به نفس یافت. کشوری که برنامههای هسته ای آن پیشرفته تر از آن است که بشود متوقف اش کرد و نفوذ منطقه ای آن از افغانستان گرفته تا عراق و لبنان و فلسطین یک منبع عظیم قدرت است.

رولا خلف تاکید میکند که در آن ایام مردم عادی ایران نیز امیدوار بودند، چون برای اولین بار در تاریخ معاصر در آمریکا رئیس جمهوری به کاخ سفید راه یافته است که میخواهد با ایران و ایرانیان از دریچه احترام متقابل وارد شده و خواستار مناسباتی جدید و متفاوت با این کشور است.
در ماه فوریه سیاستمداران و گروههای اصلاحطلب در حال طرحریزی راهکارهای خود برای انتخابات ریاست جمهوری بودند. محمد علی ابطحی که نویسنده از او به عنوان یک «روحانی خوش برخورد» یاد میکند به وی گفت که فقط محمد خاتمی از وجهه و نفوذ لازم برای جلب حمایت مردمی و شکست محمود احمدی نژاد برخوردار است. مصطفی تاج زاده که نویسنده از او به عنوان استراتژیست اردوی اصلاح طلبان یاد میکند با تجزیه و تحلیل آمار و ارقام به وی نشان داد که اصلاح طلبان برای شکست جبهه طرفدار محمود احمدی نژاد به چه میزان رای نیاز دارند.

رولا خلف مینویسد در بسیاری از این دیدارها همه تاکید میکردند که «ایران باید خود را از دست محمود احمدی نژاد نجات دهد» و این انتخابات یک فرصت استثنایی است. به گفته آنها شورای نگهبان که مرجع تشخیص صلاحیت نامزدها است جرائت ندارد که صلاحيت یک اصلاح طلب مورد احترام و صاحب نام را رد کند.

نویسنده فاینشنال تایمز اشاره میکند که پس از مدتی محمد خاتمی به نفع میر حسین موسوی کنار رفت و بخش وسیعی از اصلاح طلبان دور آقای موسوی گرد آمدند. او نخست وزیر دوران جنگ و از افراد مورد اعتماد آیت الله خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی است. و بسیاری میگفتند که ورود میرحسین موسوی به صحنه انتخابات احتمالا پیشنهاد آیت الله خامنه ای بوده است چون ظاهرا از نظر رهبر ایران آقای موسوی نامزد مورد قبولتری برای کل نظام خواهد بود.

رولا خلف در بخش بعدی مقاله خود از مشاهداتش در سفر اخیر به ایران مینویسد که چند روز پس از انتخابات ریاست جمهوری بود. وی مینویسد در این سفر ایران را کشوری بدبین و خشمناک یافتم که حکومت آن در مقابل اعتراض مردم به پیروزی بحث برانگیز و مهندسی شده محمود احمدی نژاد معترضان و منتقدان را بدون هیچ ملاحظه و تحملی سرکوب میکند.

بسیاری از اصلاح طلبانی که من در سفر قبل با آنها مصاحبه کرده بودم از جمله محمد علی ابطحی و مصطفی تاج زاده در بازداشت بودند. حکومت، حتی به ابراهیم بزدی سالخورده و بیمار هم رحم نکرده و وی را از بیمارستان راهی زندان کرده بود. دانشجویانی که به حمایت از میرحسین موسوی فعال شده بودند مورد حمله قرار گرفته و جوانان در خیابانها که خواستار احترام به آرای خود بودند با شدت عمل پلیس و بسیجیها مواجه میشدند.

رولا خلف مینویسد شور و عزم هواداران میر حسین موسوی واقعا حیرتانگیز بود و هراس رژیم اسلامی که میکوشید اعتراضها را کار بیگانگان جلوه دهد کاملا محسوس بود. با این همه درپایان هفته اول حوادث و سخنرانی آیت الله خامنه ای در تایید آرا و اعلام نزدیکی و حمایت از محمود احمدی نژاد بود که عمق حوادث تراژیک ایران خود را به خوبی نشان داد.

بحرانی که با اختلاف بر سر آرا و سلامت رای گیری آغاز شده بود به تردید و سئوال در مورد «بود و نبود رژیم» بدل شد. رهبر ایران از میران و عمق نارضایتی مردم از رژیم سیاسی ایران ارزیابی نادرستی داشت و فکر نمیکرد که میرحسین موسوی تا این حد سیاستهای کلان حکومت در سالهای اخیر – که در حقیقت سیاستهای رهبری نظام بودهاند – را زیر سئوال ببرد.

تجربه دو دوره قبل هدایت دولت توسط اصلاح طلبان – دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی بین سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۵ – خطر از دست دادن کنترل امور را برای آیت الله خامنه ای زنده میکند. منطق حکم میکند که اگر اصلاح طلبان بتوانند به اهداف دراز مدت خود دست یابند قاعدتا یکی از تحولات مهم در ساختار سیاسی ایران حذف مقامها و ارگانهای غیر انتخابی از جمله ولایت فقیه و نهادهای وابسته به آن خواهد بود.

رولا خلف در پایان مینویسد در چنین اوضاعی از یک طرف اراده مردم ایران برای دفاع از حقوق و آزادی خود و ازطرف دیگر عدم پذیرش نوعی مصالحه از سوی آیت الله خامنه ای میتواند این بحران را به یک ضربه جبران ناپذیر به پایهها و مشروعیت حکومت اسلامی بدل کند.

زور و سرکوب خشن میتواند حرکات اعتراضی را خاموش کند و بازداشت اصلاح طلبان میتواند آنها را برای مدتی ساکت کند. اما فراموش نکنیم که حرکتی که با هدف اعتراض به تقلب در انتخابات به راه افتاد به فاصله یک هفته به جنبشی بدل شده است که کلیت نظام اسلامی را به چالش کشیده که رهبر با هر آنچه در توان دارد میکوشد آنرا حفظ کند